Uyuşturucu kullanma, eğlence amaçlı veya yaşamdaki mutsuzluklardan kurtulmak gibi sebeplerle gerçekleştirilen bir eylemdir ancak kullanım amacı ne olursa olsun uyuşturucu ve uyarıcı etkiye sahip maddelerin bulundurulması suç teşkil eder. Üzerinde kullanmak maksadıyla uyuşturucu bulundurduğu tespit edilen kişiler, Türk Ceza Kanunu’nun ilgili maddeleri gereği hapis cezasını da içeren bir takım yaptırımlarla karşılaşır.
Uyuşturucu Kullanma Suçu Nedir?
Türk Ceza Kanunu’nun 191. maddesine göre uyuşturucu madde kullanma suçu iki şekilde işlenir. Bunlar:
- Esrar, eroin kokain gibi herhangi bir uyuşturucu madde kullanımı
- Kullanmak maksadıyla uyuşturucu madde bulundurma, satın alma ya da kabul etme
TCK’ya göre uyuşturucu kullanma, bir kimsenin uyuşturucu maddeyi ağız, burun yoluyla veya damarına, deri altına şırıngayla vücuduna almasıdır. Bunlar dışında kalan diğer tüm yöntemler de uyuşturucu kullanımı kavramının dahilindedir.
Uyuşturucu bulundurma ise kişinin, uyuşturucu ya da uyarıcı etkiye sahip maddeyi kullanmak amacıyla fiili ve/veya hukuki olarak egemenliği altında tutması olarak tanımlanır. Bulundurma eylemi, aynı zamanda madde üzerindeki fiili egemenlik ilişkisinin devamını da kapsar. Söz konusu durum kesintisiz suç teşkil ettiğinden, bulundurma eyleminin kısa veya uzun vadeli olmasının bir önemi yoktur. Eğer fiili egemenlik altında tutulan miktar, kişisel ihtiyacı aşan ölçülerde ise fail konumundaki kişi uyuşturucu madde ticareti suçu ile cezalandırılır.
Kullanmak İçin Uyuşturucu Bulundurma Suçunun Şartları
Sanığın uyuşturucu bulundurma amacının değerlendirilmesi aşamasında, Yargıtay Ceza Kurulu’nun 2013/423 sayılı kararı doğrultusunda şu kriterlere yoğunlaşılır:
-
Uyuşturucu Maddenin Miktarı
Kullanım amacıyla uyuşturucu bulundurma suçu değerlendirilirken öncelikle miktara bakılır. Kişisel kullanım için kabul edilebilecek miktar; uyuşturucunun niteliğine, cinsine ve kalitesine göre değişkenlik gösterebilir. Ayrıca kişinin fiziksel ve ruhsal yapısı da miktarın değerlendirilmesinde göz önünde bulundurulur.
-
Failin Davranışları
Suçun değerlendirilmesi aşamasında odaklanılan kriterlerden bir diğeri ise failin davranışlarıdır. Satmak için müşteri arayışına girmek, numune göstermek ve fiyat pazarlığı yapmak gibi davranışlar, ticaret amaçlı uyuşturucu bulundurma kapsamına girer. Fail konumundaki kişiden uyuşturucu satın aldığını söyleyen tanık ya da başka sanık beyanı da suçun niteliğinin değişmesine neden olur.
-
Uyuşturucu Maddenin Bulundurulduğu Yer
Uyuşturucu kullanma maksadındaki kişiler, genelde ellerindeki maddeleri kolayca ulaşabilecekleri yerlerde bulundurur. Kişisel ihtiyaç gidermek yerine ticaret yapma amacı güden kişiler ise uyuşturucu maddeleri kolayca bulunamayacak yerlerde saklama eğilimindedir. Dolayısıyla failin değerlendirilmesinde, uyuşturucuyu nerede bulundurduğuna dikkat edilir.
-
Uyuşturucu Maddenin Bulunduruluş Şekli
Kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçunun şartlarının sonuncusu, bulunduruluş şeklidir. Kullanım amacıyla bulundurma suçunu işleyen kişilerin üzerinde ya da yaşam alanlarında yapılan aramalarda genelde düşük miktarda uyuşturucu ele geçirilir. Ancak kişisel kullanımı aşan bir miktar söz konusu ve uyuşturucu eşit ağırlıklarda küçük paketlere dağıtılmış ise ticaret amacıyla bulundurmadan söz edilebilir.
-
Uyuşturucu Madde Kullanma Suçunda Şikayet
Kişisel kullanım amacıyla uyuşturucu madde satın alma, kabul etme ya da bulundurma suçu; takibi şikayete bağlı suçlar kategorisine dahil değildir. Dolayısıyla suçun takibine yönelik herhangi bir yasal süre sınırlamasından söz edilemez. Suç, 8 yıllık dava zamanaşımı süresine uyulması şartı ile her zaman için soruşturma ve kovuşturma konusu haline getirilebilir. 8 yıllık dava zamanaşımı süresi, suçun işlendiği tarihten itibaren geçerlidir. Eğer bu süre içerisinde sonuç alınamazsa dava düşer.
Uyuşturucu Kullanma ve Bulundurma Suçunun Cezası
Uyuşturucu kullanma ve bulundurma suçlaması ile açılan kamu davası sonucunda kişi, 2 yıldan 5 yıla kadar değişen süreyle hapis cezasına çarptırılır. Ancak suç; tedavi, eğitim, sosyal ve askeri amaçla toplu bulunan bir bina ya da tesiste işlenmiş ise verilecek cezada yarı oranında artırıma gidilir. Yani suça karşılık verilecek hapis cezasının süresi, 3 ila 7,5 yıl arasına çıkar. Üstelik söz konusu tesis ve binaların sınırlarına 200 metre mesafedeki umumi/umuma açık yerlerde işlenen uyuşturucu madde kullanma ya da bulundurma suçları da aynı kapsamdadır.
Uyuşturucu madde kullanma suçu nedeniyle verilen hapis cezası, adli para cezasına çevrilemez. Açılan kamu davasının yargılama süreci sonucunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve hapis cezasının ertelemesi kararları alınabilir. Kişisel kullanım için uyuşturucu madde bulunduran kişi, belirli şartları yerine getirirse etkin pişmanlık hakkından faydalanabilir.
Uyuşturucu Kullanma Suçunda Denetimli Serbestlik
Uyuşturucu madde kullanma ya da bulundurma suçu kapsamında denetimli serbestlik tedbiri uygulanabilir.
Bu prosedür şu adımları kapsar:
- Cumhuriyet savcısı, 5 yıl süreli kamu davasının açılmasının ertelenmesine yönelik kararı ve yükümlülüklerini şüpheliye tebliğ eder.
- Soruşturma dosyası, takibinin yapılabilmesi için ilgili Denetimli Serbestlik Şube Müdürlüğü’ne gönderilir.
- Dosyayı alan müdürlük, bir tebligat çıkartarak şüpheliden tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içerisinde kendilerine başvurmasını ve denetim programına katılmasını ister. Başvuru ve programa katılım zorunluluk niteliği taşır.
Şüpheli, kendisine tanınan 10 günlük yasal süre içerisinde müdürlüğe başvurmadığı takdirde hakkında tutanak düzenlenir. Cumhuriyet savcısı, tebligata rağmen denetime uyulmadığı gerekçesi ile şüpheli hakkında iddianame hazırlayarak kamu davası açar. Denetimli serbestlik programının başlamasının ardından iki sefer ihlal edilmesi de benzer bir sonuç doğurur.