Şufa (Önalım) hakkı ne anlama gelmektedir? Şufa yani önalım hakkı, ortak mallarda paydaşlardan birinin payını 3.kişilere satmadan önce, diğer ortaklara satışa çıkan malı alma hakkı tanınmasıdır. Şufa hakkı, paylı mülkiyetin var olmasıyla oluşur ve paylardan birinin üçüncü kişiye satışıyla kullanılır şekle gelir.
Şufa hakkının kullanılması, kanunen bazı şartlara bağlı tutulmuştur. Kanunen oluşturulan bu şartların en temel sebebi, taşınmazın öncelikle paydaşlar arasında kalmasını sağlamaktır. Üçüncü kişilere pay satılması kanunen zorlaştırılarak, mevcut pay sahipleri arasında anlaşmazlık oluşması da engellenmek istenmiştir.
Şufa Hakkının Şartları
Şufa yani önalım hakkıyla, paydaşın payını satmayı talep ettiği zaman, öncelikle diğer ortakların satılan payı değerinde alması sağlanır. Şufa (önalım) hakkı unsurunun kullanılması kanunen belli başlı şartlara bağlı olmaktadır. Bu şartları belirtecek olursak;
- Önalım eyleminin gerçekleşmiş olması gerekir
- Taşınmaz malın paydaşlar haricinde 3.kişiye satılmış olması ya da satışa eş değer bir kanuni işlemin yapılmış olması
- Yasal şekilde önalım hakkı sahibinin, önalım olayının yaşanması akabinde yasal olan bu hakkını kullanmayı talep etmesi
- Hakkın kullanılmak istediğine dair olan tek taraflı ve yenilik oluşturucu irade beyanında bulunması, şartlarının birlikte meydana gelmesi gerekir
Şufa Hakkının Kullanılamayacak Halleri
Şufa hakkı, kanunen belirlenen uygunluğa göre yapılabilir ve yine kanunen belirlenen uygunsuzluklar durumunda da yapılamaz. Şufa (önalım) hakkı kanunen hangi ölçütlerde kullanılamaz sorusunun yanıtına örnek maddeler şu şekildedir;
- Paydaşlar arasında gerçekleşen satışlarda önalım hakkı kullanılamaz
- Bağışlama halinde önalım hakkı kullanılmaz
- Trampa halinde şufa hakkı kullanılamaz
- Taşınmaz satış vaadi sözleşmesi yapıldığında şufa hakkı kullanılmaz
- Ölüme bağlı tasarruf halinde şufa hakkı kullanılmaz
- Tapusuz taşınmazların satışında şufa hakkı kullanılmaz
- Paydaş olanların paylarını toplu şekilde üçüncü kişiye devretmesi halinde şufa hakkı kullanılmaz
- Bağımsız bir bölümün ya da kat irtifakı payının satışı durumunda, başka bağımsız alan malikleri şufa hakkını kullanamaz
- Şufa hakkından feragat edilmişse eğer şufa hakkı kullanılmaz
- Şufa hakkı dürüstlük ilkesi kurallarına uygun olmazsa kullanılmaz
- Paydaşlar arasında fiili taksim unsuru varsa şufa hakkı kullanılmaz
- Tapuda paydaş olarak gözükmeyenler şufa hakkını kullanamaz
- Şufa hakkı menkul satışlarda geçerli olmaz
- Paydaşın payının şirkete sermaye olarak verilmesi durumunda, şufa hakkı kullanılmaz
- Cebri artırmayla olan satışlarda şufa hakkı kullanılmaz