Menfi tespit davası, icra ve iflas kanunu madde 72 içeriğinde yer almaktadır. Madde içeriğinden yola çıkarak belirtmek gerekirse; Gerçekliği olmayan borç veya geçersiz nitelikte hukuki işlem sebebiyle icra takibine maruz kalması olası olan ya da icra takibine maruz kalan kişinin, gerçekte borçlu olmadığını ispat etmek amacıyla açacağı davadır.
Menfi tespit davasında da pek çok davada olduğu gibi, ispat yükümlülüğü vardır. Dava sürecindeki ispat yükümlülüğü, davacı yani borçlu niteliğindeki tarafa aittir. Dava süreci genel hükümlere göre ilerleyeceği için tanık, bilirkişi düzenlemeleri, keşif vb. nitelikte olan gerçek deliller mahkemeye sunulabilir. Fakat alacağın senede bağlı olmasından kaynaklı istisnalar dışında, senede karşı senetle ispat kuralı geçerli olduğundan bu tür davalarda tanık dinlemesi yapılmamaktadır.
Menfi Tespit Davası Nedir
HMK madde 106 içeriği, dava hakkında bilgiler vermektedir. HMK Madde 106;
- Tespit davası yolu ile mahkemeden, bir hakkın ya da hukuki ilişkinin varlığının veya yokluğunun ve belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesi talep edilir
- Tespit davası açan tarafın, kanunlarda belirtilen istisnai durumlar dışında, bu davayı açmakta hukuken korunmaya değer güncel yararı olmalıdır
- Maddi vakıalar, tek başlarına tespit davasının konusunu oluşturamaz
İcra ve iflas kanunu ve HMK kapsamında yer alan değerlendirmelere göre davanın açılabilmesi için;
- Davacı/borçlunun güncel hukuki yararı olmalıdır
- Davalı/alacaklının icra takibi başlatması ya da icra takibi başlatacağına dair hukuki ilişkinin varlığını iddia etmeli
- Dava konusu olan borç için genel mahkemede açılan itirazın iptali ya da alacak davası açılmamış olmalı
- İcra takibi başlatıldıysa borç ödenmiş olmalıdır
Menfi Tespit Davası Görevli Mahkeme
Menfi tespit davasını açmadan önce, davanın görevli mahkemesinin bilinmesi gerekir. Konu hakkında eksik veya yanlış bilgi oluşumu, mahkemenin kurallara uygun açılmamasına neden olur. Davanın açılması gereken mahkemeleri şu şekildedir;
- Ticari işten kaynaklı cari hesap, fatura, sözleşme alacağına ilişkin davalarda asliye ticaret mahkemesi
- İşçi ve işverenden kaynaklı tazminat vb. alacak konularına ilişkin davalarda iş mahkemesi
- Kira, kat mülkiyeti kanunundan kaynaklı alacağa ilişkin davalarda tüketici mahkemesi
- Bir tarafın tüketici olduğu fatura ya da sözleşme alacağına ilişkin davalarda tüketici mahkemesi
- Takibe konu alacağın özel mahkemede görülmesinin mümkün olmayacağı alacağa ilişkin davalarda asliye hukuk mahkemesi görevlidir.