İsticvap nedir sorunun yanıtı, Hukuk muhakemeleri kanunu madde 169 içeriğinde yer alır. Bu madde içeriğine göre;
- Mahkeme, talep üzerine ya da kendiliğinden taraflardan her birinin isticvabına karar verme yetkisine sahiptir
- İsticvap, davadaki temeli oluşturan unsurlar ve onunla ilişki kurulabilen hususlar hakkında olur
Madde içeriğinin birinci fıkrası, 1086 sayılı kanunun 230.maddesinde sadeleştirmek anlamıyla ele alınmaktadır. İkinci fıkrası ise güncelleştirilmiş şekildedir. Bu şekilde hâkime, taraftan bağlayıcı beyan alma olanağı getirilmiştir.
Kanun maddelerinden yola çıkarak belirtecek olursak; Tarafın kendi aleyhine var olan bir ya da birden fazla olay hakkında mahkeme tarafından sorguya çekilmesi durumuna isticvap denilir.
HMK İsticvap
İsticvap nedir sorusundan sonra, konuya dair bazı unsurlardan bahsedeceğiz.
- Taraflarca getirilmesi ilkesinde olan davalarda isticvap uygulanabilir
- İsticvabın konusu, davanın temel unsurlarını oluşturan vakıalar ve bu vakıalarla bağlantısı olan etkenlerdir
- Hâkim, taraflardan birinin isticvabına re’sen karar verebileceği gibi oluşan talep üzerine de karar verebilir
- Kısıtlılığı olan ya da ergin olmayan kişi hakkında yapılan işlemde, kişinin kanunen olan temsilcisi isticvap olunmalıdır
- İsticvabına karar verilmiş olan kişi eğer tüzel kişiyse, tüzel kişinin temsilcisi isticvap olur
- İsticvap olmasına karar verilen şahıs, davetiye düzenlemesiyle mahkemeye çağrılır
- İş bu davetiyede, isticvabına onay verilen tarafa geçerli bir nedeni olmadan mahkemeye gelmediği ya da geldiği sürede sorulan sorulara ilişkin cevaplar vermediği takdirde, sorulara yönelik ikrar etmiş bulunacağı bildirilir
İsticvap Şartları Nedir
İsticvap nedir sorusunun yanıtı kadar önemli olan bir konuda isticvap yapılabilme şartlarıdır. İsticvap uygulamasının temel şartları şu şekildedir;
- İsticvap uygulanan kişiye yemin ettirilemez
- İsticvap olunan kişi mahkemenin izni olmadığı sürece yazılı not alamaz
- İsticvap olan sürede zabit kâtibi olmalıdır
- İsticvap yapılan sürede şahitler hazır bulunmaz
- Davanın tarafı olan şahıs, kendi aleyhinde olan maddi unsurlar hakkında isticvap edilebilir
- İsticvap edilen şahsın vekil avukatı olsa dahi şahıs dinlenilir. Vekil avukatın isticvap sırasında müvekkiline yöneltilen sorulara yanıt vermesi ya da yardımcı olması kesinlikle yasak olan bir unsurdur. Fakat avukat, davanın şekillenmesi ve doğru ilerlemesi için gerekli gördüğü alanlarda müvekkiline soru sorulmasını talep edebilir
- Taraf tüzel kişiyse, tüzel kişinin yetkilisi dinlenmelidir
- İsticvap, taraflarca getirilme unsuruna tabi olan davalarda geçerlidir. Re’sen araştırılan konularda uygulanmaz.