Avrupa insan hakları sözleşmesi kapsamında ayrımcılık yasağı madde 14 içeriğinde yer almaktadır. Ayrımcılık yasağı yani AİHM’nin temel amacı ayrımcılık olmadan hayatın devam ettirilmesidir. İnsan hakları düşüncesinin en temelinde, Dünyaya gelen tüm insanların aynı eşitlikte gelmiş olmaları ve hayatlarını da aynı eşitlikle idame ettirmeleri gerektiği vurgulanmaktadır.
14. Madde şu şekildedir; Bu sözleşmede tanınan hak ve özgürlüklerden yararlanma, cinsiyet, ırk, renk, din, dil, siyasal ve diğer kanaatler, ulusal ya da toplumsal köken, ulusal bir azınlığa aidiyet, servet, doğum başta olmak üzere herhangi başka bir duruma dayalı hiçbir ayrımcılık gözetmeksizin sağlanmalıdır.
14. maddenin içeriği, aynı veya benzer durumda olan insanların farklı muamele görmesini engellemektedir. Şahıs farklı muamele ile karşılaştığı zaman konu hakkında kanuni işlem başlatarak mahkemeye başvuru yapabilme hakkına sahiptir.
AİHS Ayrımcılık Yasağı
Avrupa insan hakları sözleşmesi kapsamında ayrımcılık yasağı teriminin kısaltma haldeki şekli AİHS olarak geçmektedir. Ayrımcılık; etnik köken, ırk, din vb. diğer sebeplerle şahıslara uygunsuz şekilde davranılma biçimidir. T.C. Anayasası 10. Madde içeriğinde ayrımcılık yasağı kapsamına yer verilmiştir. Medeni ve siyasal haklar sözleşmesi 26. Madde içeriğinde ise hukuken ayrımcılığa karşı korunma kapsamına yer verilmiştir.
Ayrımcılık kapsamı birden fazla şekilde olabilmektedir. Bunlar;
- Doğrudan ayrımcılık
- Dolaylı ayrımcılık
- Taciz
- Ayrık tutma
- Mağdur etme
- Ayrımcılık talimatı
- Makul uyumlaştırma
- Çoklu temelde ayrımcılık
- Olumlu ayrımcılık (Pozitif ayrım)
- Çoklu kesişen ayrımcılık
- Ters yönlü ayrımcılık
- Sistematik ayrımcılık
AİHS 14. Madde
Avrupa insan hakları sözleşmesi kapsamında ayrımcılık yasağı madde 14 içeriği, 1950 yılı 4 Kasım tarihinde Roma’da Avrupa konseyine üye bulunan devletler tarafından imzalanmıştır. 1953 yılı 3 Ekim tarihinde de yürürlüğe girmiştir.
Avrupa sözleşmesi, insanlara dair olan tüm hakların uluslararası tüm alanlarda korunması için düzenlenen ve öngörülen ilk sözleşmedir. Protokol Türkiye’de 13 Mayıs 2004 tarihinde imzaya açılmıştır. 1 Haziran 2010 tarihinde ise yürürlüğe girmiştir. Türkiye protokolü 2004 yılı 6 Ekim tarihinde imzalamıştır. AİHS sözleşmesiyle sağlanan haklar şu şekildedir;
- Yaşam hakkı
- Ayrımcılık yasağı
- İşkence yasağı
- Özel ve aile hayatına saygı
- Toplantı ve dernek kurma özgürlüğü
- Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı
- İfade özgürlüğü
- Kanunsuz ceza olmaz ilkesi
- Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü
- Etkili başvuru hakkı
- Adil yargılanma hakkı
- Evlenme hakkı